ชีวิตและองค์ประกอบของชีวิต

ดิน น้ำ ลม ไฟ ที่คละเคล้าก่อตัวกันเป็นโลกและชีวิต มีอะไรบางอย่างที่ผิดปกติ อย่างปกติ.....

ลมหนาวพัดกรรโชกไร้ทิศทาง พัดพาเอาควันไฟจากกองฟืนใต้ถุนกระท่อมเล็ดลอดผ่านช่องว่างแผ่นกระดานปูพื้นทำให้รู้สึกแสบตาแสบจมูกอยู่เป็นระยะ

ต้นไม้ขนาดพอกอด ที่ล้มลงเองตามวาระ เนื่องจากที่โคนถูกไฟที่ลุกลามมาจากป่า เมื่อปีก่อนที่ฉันจะมาอยู่ที่นี่ และบังเอิญมันเป็นไม้ที่อยู่ตรงเขตแดน เ มื่อฝนตกหนักมันจึงล้มฟาดลงมานอนในเขตพื้นที่ของฉัน ฉันจึงใช้รถแทร็คเตอร์ลากมาเก็บที่หน้ากระท่อม ตอนนี้มันกำลังลุกไหม้เป็นเปลวไฟ ส่งประกายแดงวาบเปล่งความอบอุ่นกล่อมเจ้าหมาน้อยใหญ่ห้าตัวให้ยอมนอนหลับที่ใต้บันได ความจำเป็นอย่างนี้ ที่ต้องทำการเผาผลาญต้นไม้ใหญ่ เพื่อลดการตื่นขึ้นมาใส่ไฟในยามดึก ไม้ขนาดใหญ่จะลุกไหม้นาน แค่เปลี่ยนเป็นถ่านแดงๆ ก็สามารถให้ไออุ่นได้ทั้งคืน

แต่ยามกลางวันนี่สิ กว่าฉันจะดับไฟได้ ต้องใช้กระบอกฉีดน้ำเล็กๆ ฉีดพ่นอยู่นาน

“ไฟสุมขอนดับยากจริงๆ” นึกถึงคำเปรียบเปรยที่ใช้กับสถานการณ์ทางภาคใต้ มันช่างยากจะดับให้สนิทจริงๆด้วย

เมื่อสมัยเป็นเด็ก เคยเห็นพ่ออมน้ำแล้วพ่นเป็นฟองฝอยลงใส่ไฟ พ่อบอกว่า เป็นการดับไฟอย่างนุ่มนวล ไม่ให้อากาศไล่ขี้เถ้าให้ฟุ้งขึ้นมา จนเลอะเทอะบ้าน มาวันนี้ฉันทำหน้าที่ดับไฟของตัวเองอย่างช้าๆ แต่หลายครั้งต้องกลับมาฉีดน้ำใหม่ เพราะลมหนาวที่กระพือพัดอย่างแข็งขัน โหมให้เปลวไฟลุกโชนขึ้นมาใหม่อย่างง่ายดาย

ครั้งหนึ่งด้วยความใจร้อน ตักน้ำใส่ฝักบัวแล้วราดลงไป ผลก็คือขี้เถ้าลอยฟุ้งกระจาย เกาะตามเนื้อตัวผมเผ้าจนขาวโพลน ขาวไปทั่วบ้าน

จึงรู้ว่าการดับไฟ ทั้งภายนอกและภายใน ต้องใส่ใจระมัดระวังอย่างรู้วิธี

นอกจากเรื่องของไฟ ฉันยังเป็นหนี้บุญคุณต่อดิน เพราะฉันเป็นคนปลูกต้นไม้ ดังนั้นเรื่องการจัดการกับดินก็เป็นอีกเรื่องหนึ่งที่ฉันจะต้องเรียนรู้ การฟื้นฟูชีวิตของดินให้หวนคืนมา ฉันต้องพึ่งพาน้ำ หากปราศจากน้ำฉันคงไม่ได้ชื่อว่าเป็นคนปลูกต้นไม้ แต่วิธีการที่จะให้น้ำ ต้องใช้ความประณีตบรรจงพอสมควร ไม่เช่นนั้นแล้วจะกลายเป็นการฆาตกรรมดินซ้ำสอง

การดูแลต้นไม้ ต้องค่อยๆรดน้ำให้ซึมลงไปในดินทีละนิด หรือใช้การขุดหลุมให้ลึกประมาณข้อศอกแต่มีขนาดแคบเพื่อเอาขวดน้ำปักลงไปในดิน ให้น้ำไหลซึมออกมาสู่เนื้อดินที่ละนิดแล้ว ต้นไม้ดูดน้ำเข้าสู่ลำต้นทางหมวกรากได้เร็วที่สุด ไม่ต้องให้น้ำสูญเสียไปกับแสงแดด ไม่ทำให้ดินทรายจับก้อนแข็งราวผลึกแก้วที่พร้อมจะกักเก็บและสะท้อนไอร้อนขึ้นสู่อากาศได้อีก

หากดินเป็นกระดาษและต้นไม้เป็นตัวอักษร อันมีน้ำเป็นปากกา วิธีการเขียนอักษรต้องใจเย็น จึงจะทำให้อักษรเด่นชัดขึ้นมา ขณะที่มีแรงลมคอยเกื้อกูลอย่างเงียบๆ ส่วนไฟนั้นเล่า ไฟที่เป็นเชื้อเพลิง ฉันใช้มันเพื่อดำรงชีวิต

แม้จะไม่เกี่ยวกับการปลูกต้นไม้เท่าใดนัก แต่มันก็เกี่ยวเนื่องกัน ต้นไม้ที่ใช้มาทำเชื้อเพลิงหุงต้มในทุกวัน ฉันเก็บมาจากป่าข้างไร่ จากต้นที่ล้มตายลงมีอยู่เหลือเฟือ

เมื่อเสร็จสิ้นกระบวนการได้มาของไฟและความอบอุ่นจากไฟแล้ว สิ่งที่เหลือจากกองไฟคือขึ้เถ้า มันก็จะกลายเป็นปุ๋ยอย่างดีแก่ต้นไม้ต่อไป

ฉะนี้แล้ว จะไม่เรียกว่า ดิน น้ำ ลม ไฟ ให้ชีวิตฉันได้อย่างไร

แต่ในนามของดิน น้ำ ลม ไฟ ที่ประกอบเป็นตัวตนภายใน

ฉันเหมือนดินที่ผุกร่อนลงทุกวัน รู้สึกได้ถึงสายน้ำที่ไหลวนอย่างแปรปรวน ส่วนลมนั้นเล่า บ่อยครั้งที่ก่อตัวพัดโหมรุนแรง แต่บางครั้งก็อ่อนล้าคล้ายขาดสาย ส่วนสิ่งสุดท้ายที่สำคัญ คือไฟ บ่อยครั้งที่สุด ที่ไฟภายในลุกโหมเผาไหม้ตัวเองจนแทบกลายเป็นจุล โดยไม่รู้เหตุแห่งที่มา

ยามก้มเก็บไม้ผุเพื่อเอามาเผาไฟ ยามเขียนอักษรต้นไม้ลงบนกระดาษดิน

ฉันบอกกับตัวเองเสมอว่า นี่คือโอกาส ที่จะได้ “รู้” ในเรื่องราวของดิน น้ำ ลม ไฟ